“Minimaal 13 zetels in de gemeenteraad moeten gaan naar gemeenteraadsleden die opkomen voor de 89.000 Rotterdammers (14 %) die in armoede leven. Dat is nodig om het vertrouwen in de lokale politiek te herstellen. Rotterdammers in armoede verdienen het om gehoord te worden. Bij die 13 zetels hoort een Warm armoedebudget van € 314 miljoen per jaar, wat gelijkstaat aan 14 % van de begrotingsposten die raken aan armoede en schulden. Alleen dan krijgt de Rotterdamse armoede-aanpak de intensiteit die het verdient”, stelt Annemarieke Van Egeraat, directeur van Warm Rotterdam, tijdens de inspiratiebijeenkomst Niemand kiest voor armoede op 15 maart in Arminius.
Ervaringskennis: de basis van Warm Rotterdam
Warm Rotterdam is een netwerk van ervaringsdeskundigen en partners in de stad, dat structurele oplossingen voor armoede en schulden aanjaagt. Ervaringsdeskundigen staan aan de basis van Warm Rotterdam. Zij signaleren weeffouten in de systemen. En ervaren wat er misgaat bij de hulp aan mensen in armoede en schulden. In appgroepen, tijdens bijeenkomsten, in contact met partners en in de media delen zij hun kennis en ervaringen.
Zij maken de impact van informele netwerken zichtbaar, signaleren waar incasso en deurwaarders niet bijdragen aan oplossingen en waar wijkteams tekortschieten. Zij zijn de eersten die merken dat de boodschappen duurder worden en de energieleveranciers hun contracten opzeggen. Deze kennis en ervaring is ook de basis van de inspiratiebijeenkomst Niemand kiest voor armoede. Nieuwe ervaringsdeskundigen en netwerken sluiten zich aan en onze boodschap wordt steeds breder gedragen. Warm Rotterdam blijft zich inzetten om de stem uit de stad te laten horen.
Niemand kiest voor armoede
Tijdens de stemdagen voor de gemeenteraadsverkiezingen komen ervaringsdeskundigen, bewoners, beleidsmakers, raadsleden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en sociaal ondernemers bijeen om terug te kijken op vier jaar armoedebeleid in Rotterdam én om vooruit te kijken. In een stad met de eerste wethouder armoede- en schuldenaanpak in Nederland.
We luiden de noodklokken
De gasten zijn nog maar net welkom geheten als de kerkklokken van Arminius luiden. “Dit zijn de noodklokken die klinken omdat er NU gehandeld moet worden”, stelt Annemarieke van Egeraat, directeur van Warm Rotterdam. “Dat gaan we iedere eerste dinsdag van de maand om 15.05 uur doen. We roepen alle kerken in Rotterdam op ons voorbeeld te volgen. Net zolang totdat het aantal mensen dat in Rotterdam onder de armoedegrens leeft, is gehalveerd van 90.000 naar 45.000 mensen.”
Dat het menens is, maakt Annemarieke van Egeraat duidelijk aan de hand van persoonlijke observaties die de ervaringsdeskundigen van Warm Rotterdam pijnlijk herkennen. “We knippen armoede op in stukjes – zoals vervoersarmoede, energiearmoede, menstruatiearmoede – en vragen voor ieder stukje iets anders van Rotterdammers. Ze moeten over hun schaamte heen stappen, het dossier op orde hebben, de kinderen beter opvoeden, aan de energietransitie meedoen en gezonder leven. De systemen overvragen hen. De gemeente, incasso- en deurwaarders, hulpverleningsinstanties, bedrijven en wijkteams zijn aan zet voor structurele oplossingen. Daarmee voorkomen we dat mensen in de armoede en/of schulden terechtkomen. De eerste stappen zijn gezet de afgelopen jaren, maar dit is nog niet voldoende.”
Meer urgentie en concrete maatregelen
Positief is Warm Rotterdam over de toegenomen aandacht voor de armoede- en schuldenproblematiek in Rotterdam. “We waarderen onder andere de groei van het aantal ondersteuningsplannen. Ook is er minder uitval bij schuldhulpverlening. We zijn positief over het jeugdtegoed, de werkbonus en het Expertise Team Financiën (ETF). Zowel wethouder Michiel Grauss, de raadsleden, bedrijven, het maatschappelijk middenveld en bewoners- en vrijwilligersorganisaties en sociaal ondernemers hebben daaraan bijgedragen. De toegenomen aandacht voor armoede en schulden zien we helaas nog niet terug in de kieswijzer voor de gemeenteraadsverkiezingen. Daarin staat één vraag over armoede, terwijl dat toch het grootste probleem is dat we in Rotterdam hebben. Dat vraagt om actie van Warm Rotterdam”, aldus Annemarieke van Egeraat.
“In de meeste moties werd gevraagd om onderzoek of een gesprek met ketenpartners”
Maar reden om achterover te leunen is er nog lang niet. “Uit onze analyse van de moties en schriftelijke vragen van de raad de afgelopen vier jaar blijkt dat in de meerderheid van de moties werd gevraagd om onderzoek of een gesprek met (keten)partners. Als partijen concrete voorstellen deden, dan ging het om kortdurende (financiële) maatregelen en niet om duurzame oplossingen”, aldus Annemarieke van Egeraat.
Aandacht voor preventie
Warm Rotterdam mist aandacht voor het bereiken van Rotterdammers en (vroeg)signalering. “Daarmee kunnen we voorkomen dat problemen voor Rotterdammers in de armoede en/of met schulden onnodig verergeren. De impact van het beleid van de afgelopen jaren gaat vooral over genezen in plaats van voorkomen. Bovendien knippen de moties van raadsleden armoede op in stukjes, zoals energie-armoede, woonarmoede, vervoersarmoede en menstruatie-armoede. Maar mensen in armoede ervaren armoede. Dat vraagt om een integrale aanpak.”
Lies Roest van GroenLinks merkt op dat de analyse wat eenzijdig is. “Jullie hebben alleen gekeken naar de portefeuille van wethouder Michiel Grauss, maar ook Werk & inkomen, Onderwijs en Maatschappelijke Ondersteuning investeren in armoedebestrijding. Dat mis ik in jullie analyse.” Ellen Verkoelen van 50PLUS sluit zich hierbij aan. “Ik onderschrijf jullie conclusies, maar de analyse van het beïnvloedingsproces vind ik te mager. Er is alleen gekeken naar moties en schriftelijke vragen.”
Zijn moties symbolisch in Rotterdam?
Warm Rotterdam heeft de conclusies van het onderzoek voor wederhoor teruggelegd bij alle fracties. PvdA, DENK en CDA stemden in met de conclusies. D66, Leefbaar Rotterdam, ChristenUnie, DENK en 50PLUS gaven feedback op het besluitvormingsproces, zoals: moties hebben een symbolische waarde in Rotterdam. Het is gemakkelijker om met de wethouder om de tafel te gaan over oplossingen. De initiatiefvoorstellen ontbreken en na een motie die vraagt om onderzoek volgt de actie.
“Warm Rotterdam is in de war”, stelt Annemarieke van Egeraat. “Een motie is toch een signaal op basis van feiten, gevoelens en ervaringen van Rotterdammers en is een opdracht van de gemeenteraad aan het college van B&W? Is een initiatiefvoorstel nodig om ervoor te zorgen dat het college van B&W iets gaat uitvoeren? Dat is een tijdrovend instrument. Rotterdammers in armoede hebben geen tijd.”
Gemeenteraad
Ervaringsdeskundigen van Warm Rotterdam verwachten veel van de raad als controlerende macht, stelt Van Egeraat. “Ervaringsdeskundigen praten vaak met beleidsmakers, maar uiteindelijk is het toch de gemeenteraad die een klap geeft op de plannen. Bovendien volgt de raad de plannen en stuurt het college bij. Zij is de bewaker van urgentie en daadkracht. Ervaringsdeskundige Ellen Abbenhuis is afwachtend: ‘’Eerst zien en dan geloven.’’
Om inhoudelijk bij te dragen aan het collegeakkoord op armoede en schulden hebben Warm Rotterdam en Happy Motion een armoede enquête uitgezet in de stad. Aan Rotterdammers is gevraagd wat er de komende jaren hoog op de Armoede Agenda van Rotterdam moet staan. 600 Rotterdammers hebben de enquête ingevuld. Vervolgens hebben zo’n 1200 Rotterdammers tijdens 15 debatbijeenkomsten het gesprek over armoede in de stad gevoerd. De uitkomsten van de enquête en de debatten zijn opgenomen in de Armoede Agenda van Rotterdammers.
“92 % wil opnieuw een wethouder armoedebestrijding”
“92 % van de Rotterdammers wil opnieuw een wethouder armoede en schulden. Maar dan fulltime”, vertelt Annemarieke van Egeraat over de uitkomsten. “62 % vindt dat hij of zij een ervaringsdeskundige moet zijn. Met stip bovenaan vragen Rotterdammers de gemeente beter te luisteren naar Rotterdammers in armoede. Hun kennis moet meer worden benut bij de ontwikkeling van beleid en aanpakken. Net zo hoog scoort de wens om de menselijke maat in de dienstverlening. Met als belangrijkste punt: één loket in de wijken waar Rotterdammers terecht kunnen met al hun vragen. Daar moet iemand zitten met tijd, kennis én de intentie om te helpen. Ook Rotterdammers die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen of digitaal niet vaardig zijn, moeten bij dat loket goed worden geholpen. Op de derde en vierde plaats van de Armoede Agenda staan meer geld voor armoedebestrijding en ruimhartige, gemeentelijke regelingen.”
Overheid vaker probleem dan oplossing
“De overheid is vaker het probleem dan de oplossing”, erkent Michiel Grauss, wethouder Armoedebestrijding, schuldenaanpak en informele zorg. “Ik heb als wethouder vier jaar geknokt om meer de oplossing te zijn. Mag dat onorthodox? Graag. Maar wel als de maatregelen effect hebben.”
“Voor mij is het overduidelijk dat we moeten stoppen met de bureaucratie”, reageert Ellen Verkoelen van 50PLUS. Marcel Ramaker van D66 vindt dat Rotterdammers met één klik op de knop automatisch en in één keer alle armoederegelingen moeten kunnen aanvragen. “De versnippering is dramatisch.”
Geen anoniem loket
“Mensen met hulpvragen hebben mensen nodig, geen anoniem loket”, bevestigt ook Lies Roest van GroenLinks. “Wat mij betreft wordt elk loket het juiste loket. Of je nu aanklopt bij de Vraagwijzer, de Stadswinkel, het Huis van de Wijk of bij de gemeentelijke belastingen, iedereen achter het loket zegt: ‘Wij gaan voor jou aan de slag.’ En dan is het aan de gemeente om de weg te zoeken naar het juiste potje. Niet aan de Rotterdammer. Hier moeten we echt voor gaan. Ervaringsdeskundige Ellen Abbenhuis van Warm Rotterdam onderschrijft dit punt: “Bij instanties word je niet behandeld als mens. Ik ga niet naar een loket. Ervaringsdeskundigen weten vaak beter de weg en helpen elkaar.”
“Er moeten mensen komen die in de samenleving staan en die de mogelijkheden krijgen om te helpen. Voor mij gaat het over personen en vertrouwen. Daar hebben we als CDA de afgelopen jaren ook op gehamerd en goed in samengewerkt met de wethouder. Ik denk wel dat er nog veel meer moet gebeuren en dat we dat moeten vastleggen in beleid”, reageert Jan Peter Rebel van het CDA. Thomas Roskam van Leefbaar Rotterdam beaamt deze conclusie. “Wat mij vanmiddag bijblijft is de menselijke maat. Dat hoor ik de ervaringsdeskundigen ook zeggen als ze praten over alle loketjes. We zijn er nog lang niet en het is iets waar we wat aan moeten doen.”
De sleutels: menselijk contact, tijd en aandacht
Ook Sher Molly (budgetcoach) en Fouad Akka (Opzoomer Mee) bevestigen dat menselijk contact, tijd en aandacht de sleutels zijn om mensen te bereiken, vertrouwen te winnen en tot de juiste ondersteuning te komen. Fouad benadrukt het belang van de straatnetwerken en hun gangmakers. ”Gangmakers kennen de bewoners. Zij weten precies waar wat aan de hand is en gaan met hen in gesprek.” Sher Molly ziet in haar werk hoeveel armoede er in Rotterdam is. “Reguliere instanties zijn vaak niet in staat om mensen te helpen. Ook omdat er geen vertrouwen is. Ik ga naast de mensen staan, werk aan een vertrouwensband, creëer rust en ga dan aan de slag met de schulden.”
Minimaal 13 zetels voor mensen in armoede
Veel bewoners in armoede en met schulden behoren tot de ‘afgehaakten’. Zij gaan niet stemmen en zijn niet vertegenwoordigd. Daarom pleit Warm Rotterdam voor een Warme gemeenteraad, met minimaal 13 zetels om de 14% Rotterdammers in armoede te vertegenwoordigen. “In Rotterdam leven 89.000 mensen onder de armoedegrens, waaronder 18.900 kinderen. In de gemeenteraad zijn 45 zetels te verdelen, waarbij 1 zetel staat voor 5.500 stemmers. Om alleen al de kiesgerechtigde Rotterdammers onder de armoedegrens te vertegenwoordigen zijn er dus minimaal 13 zetels nodig”, aldus Annemarieke van Egeraat.
“Iedere partij één gezaghebbend raadslid, dat zich nadrukkelijk, zichtbaar en strijdbaar inzet voor het armoede dossier”
Warm Rotterdam ziet de 13 zetels graag verspreid over de politieke partijen en niet bij één armoedepartij. “Er leven te veel Rotterdammers in armoede om het onderwerp te parkeren bij een ‘one issue partij’”, vindt Annemarieke van Egeraat. “Het armoedevraagstuk moet breed geborgd zijn in de raad bij álle partijen. Daarom deed Warm Rotterdam met de campagne stem TEA (TEgen Armoede) een oproep aan alle kiezers om op een partij te stemmen, waarbij armoede hoog op de politieke agenda staat. En het is een oproep aan álle politieke partijen om tenminste één gezaghebbend raadslid de taak te geven om zich nadrukkelijk, zichtbaar en strijdbaar in te zetten voor het armoede dossier.”
Een Warm armoede budget
Om de genoemde versnippering en inefficiëntie in het armoedebeleid te doorbreken pleit Warm Rotterdam voor een Warm armoedebudget van € 314 miljoen per jaar. Een Warm armoedebudget is een voorwaarde voor een integrale aanpak, stelt Warm Rotterdam. Annemarieke van Egeraat: “14% van de Rotterdammers leeft in armoede. Dus 14 % van de begrotingsposten Cultuur, Sport, Recreatie, Maatschappelijke Ondersteuning, Onderwijs, Openbare orde en Veiligheid, Volksgezondheid & Zorg en Werk & Inkomen brengen we onder in het Warm armoedebudget. Dit budget komt niet in plaats van, maar is aanvullend op wat de verschillende gemeentelijke clusters al doen, zoals het uitbetalen van uitkeringen of het financieren van het ETF. Het budget van € 314 miljoen biedt ruimte voor investeringen in de punten uit de Armoede Agenda. Zoals toegankelijke loketten in iedere wijk, het bereiken van Rotterdammers, (vroeg)signalering en preventie. Daarnaast gratis openbaar vervoer en een fulltime wethouder armoede- en schuldenaanpak’’. Met dit budget worden de middelen effectiever en efficiënter ingezet omdat versnippering en overhead afnemen.
Zien we de Armoede Agenda terug in de verkiezingsprogramma’s?
Eneco slaat terug tegen armoede: Warm Incasseren.